Istana
Ampang Tinggi ialah istana Yamtuan Ulin, Yang Dipertuan Besar Negeri Sembilan ke-5
(1861 - 1869). Yamtuan Ulin juga dikenali dengan gelaran Yamtuan Imam. Istana
Ampang Tinggi dibina di dalam tahum 1861, sebaik sahaja Yamtuan Imam ditabalkan
sebagai Yang Dipertuan Besar Negeri Sembilan, menggantikan kekandanya Yamtuan
Radin.
Istana
ini siap dibina pada tahun 1865. Tapak asal istana ini terletak di atas
permatang yang menghala ke kawasan sawah padi yang luas, di Kampung Ampang
Tinggi, Kuala Pilah, Negeri Sembilan. Ia dinamakan Istana Ampang Tinggi, mengambil
sempena nama tempat di mana ia dibina.
Ampang Tinggi terletak di pertengahan jalan di antara Tanjung Ipoh dan Kuala
Pilah.
Bangunan
istana ini diukir oleh beberapa tukang ukir Melayu. Ukiran ‘awan berarak’
terdapat pada dinding pemisah ruang serambi dengan ruang tengah, sepanjang 914
cm dan tinggi 305 cm. Ukiran-ukiran lain terdapat pada pintu, tingkap, tangga,
bendul, tupai tupai, dinding bilik dan serambi.
Istana
Ampang Tinggi siap dibina dan diduduki oleh Yamtuan Ulin pada tahun 1865.
Kemudiannya, istana ini dihadiahkannya kepada puteri baginda yang bernama Tunku
Cindai yang berkahwin dengan Tunku Muda Cik, putera kepada Yamtuan Radin
(1824-1861). Setelah kemangkatan Yamtuan Ulin pada tahun 1869, Tunku Muda Cik
dan isterinya mendiami istana ini.
Seterusnya
istana ini menjadi milik puteri Tunku Muda Cik yang bernama Tunku Halijah. Tunku
Halijah berkahwin dengan Tuanku Muhammad Shah, Yang Dipertuan Besar Negeri Sembilan
ke-7 (1898 hingga tahun 1937). Selepas kemangkatan Tunku Halijah pada tahun
1921, istana ini didiami oleh kaum keluarga Tunku Muda Cik.
Pada
tahun 1953, Istana Ampang Tinggi yang semakin usang telah dirobohkan dan dibina
semula di Seremban. Bangunan istana yang dipindahkan itu ialah komponen rumah
ibu dan rumah tengah. Istana ini siap dibina semula pada tahun 1954 dan
dijadikan Muzium Negeri oleh Jeneral Sir Gerald Templer, Pesuruhjaya Tinggi
British, pada masa itu.
Apabila
Kompleks Budaya Negeri Sembilan siap pembinaannya, Istana Ampang Tinggi
dipindahkan ke kompleks tersebut. Istana Ampang Tinggi merupakan istana Raja-raja
Melayu yang dianggap tertua yang masih dikekalkan. Bangunan istana ini
dijadikan sebagai tempat mempamerkan pelbagai khazanah budaya Melayu Negeri
Sembilan dan merupakan sebahagian daripada Muzium Negeri Sembilan.
